بیائیم بهتر بدانیم وآموخته هایمان را بررسی کنیم(43) 

چگونه هواپیما پرواز می کند؟

پیش از آن که راز این نکته را دریابیم که هواپیما چگونه به هوا بلند می شود؛ لازم است که نخست چیزهایی درباره ی خود هوا مطالعه کنیم.
هوا مانند یک دریا آب است. شما اگر به این راز پی برده باشید که چگونه گاهی آب برخی از اجسام را بر سطح خود نگاه می دارد، در آن صورت به راز پرواز هواپیما هم پی برده اید.
آیا هیچ گاه یک اسکی باز را روی آب دیده اید؟ آیا توجه کرده اید مادام که قایق به سرعت او را به دنبال خود می کشد، او هم بر سطح آب می ماند. اما همین که قایق از حرکت می ایستد، اسکی باز هم در آب فرو می رود.
علت این پدیده آن است که جریان سریع آب نیرویی در زیر پاهای اسکی باز ایجاد می کند که با همین فشار او را بر سطح آب نگاه می دارد. از این رو، همین که جریان آب متوقف شود آن نیرو هم قطع شده، در نتیجه اسکی باز در آب فرو می رود.
درباره ی پرواز هواپیما نیز می توان عیناً همین مطلب را گفت. یعنی اگر می بینیم هواپیما در هوا بلند می شود این بر اثر فشـار هوایی است که از زیر بال هایش می گذرد و در نتیجه آن را به آسـمان بلند می کند.
اکنون که تا اندازه ای با نقش « هوا » یا «آب» در بالا نگاه داشتن اجسام آشنا شدید، بیاییم و درباره ی هواپیما توضیح بیشتری بشنویم:
نخست، باید بدانیم که هر یک از بال های هواپیما دو سطح دارد. یکی سطح زیرین و دیگری سـطح بالایی.
سطح زیرین بال تقریباً مسطح است، ولی سطح بالایی آن در جهت عرض کمی خمیده می باشد. از این رو، هوایی که هنگام حرکت هواپیما از روی آن می گذرد اندکی قوس وار است و همین نوعی خلأ را بر فراز بال ها ایجاد می کند.
از سوی دیگر، چون زیر بال ها مسطح است خلأیی ایجاد نمی شود و درنتیجه هوایی که از زیر بال ها عبور می کند فشار بیشتری در آن جا وارد می آورد. آن گاه بر اثر همین فشار هوا است که هواپیما از زمین به هوا برمی خیزد. ولی یادتان باشد که تا هواپیما به پیش حرکت نکند، چنین فشاری در زیر بال هایش تولید نمی شود و در نتیجه هرگز نیروی برآور پیدا نمی کند تا به آسمان بلند شود. چگونه هواپیما وقتی که در آسمان است به پیش رانده می شود؟ به وسیله ی ملخ. پس فایده ملخ، پیش راندن هواپیما در هوا است. ملخ هواپیما درست مانند پیچی است که در چوب فرو می کنیم. هر بار که پیچ را یک دور می چرخانیم، می بینیم که خود به خود مقداری در چوب فرو می رود. ملخ نیز همین گونه می چرخد، در شکم هوا فرو می رود و راه خود را به جلو بازمی کند. به همین دلیل است که انگلیسی ها به ملخ هواپیما « پیچ هوا » می گویند.
ملخ چگونه در هوا نقش پیچ را بازی می کند؟
وقتی که هوا به سرعت جریان یابد یا چیزی در میان آن سریع حرکت کند، مانند یک جسم جامد می شود. آیا تا کنون توجه کرده اید که چون باد تنـدی می وزد آن را مانند یک جسم جامد بر گونه ها و اندام خود حس می کنید؟ در آغاز کار که خلبان، هواپیما را تازه روشن کرده گردش ملـخ ها آنقدر سریع نیست که بتواند مانند پیچ در هوا فرو روند. ولی همین که بر سرعت خود بیفزایند دارای چنین خاصیتی می شوند و هواپیما را به پیش می رانند. این حرکت را پیشرانه می گویند.
نیروی پیشرانه بر اصطکاکی که به هنگام حرکت، بر سطح صاف ایجاد شده، غلبه می کند. نیروی برآور نیـز بر روی نیـروی جاذبه ی زمین غلـبه می کند. در نتیـجه،« پیشرانه» و « برآور » هر دو سبب می شوند که هواپیما در آسمان راه برود.