مناسبتهای روز سوم فروردین ماه

 - تاجگذاری آقا محمد خان قاجار در تهران و آغاز پایتختی این شهر (1175ش.)

- لغو کامل قرار داد 1919 وثوق الدوله (1300ش.)

- برگزاری اولین مراسم هوا شناسی ایران (1341ش.)

- تأسیس حوزه علیه قم توسط آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی (1301ش.)

- صدور اعلامیه امام خمینی ره در واکنش به تهاجم مزدوران پهلوی به مدرسه فیضیه (1342ش.)

- در گذشت استاد عبدالعظیم قریب گرگانی ادیب شاعر و نویسنده برجسته معاصر (1344ش.)

- در گذشت دکتر احمد ناظر زاده کرمانی نویسنده ادیب و استاد دانشگاه (1355ش.)

- توافق دو ابرقدرت برای جلوگیری از شکست عراق در جنگ تحمیلی (1364ش.)

- در گذشت سید محسن نور بخش رئیس بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (1382ش.)

1– پس از لشکرکشی آقا محمدخان قاجار به قفقاز و تسلط بر آن نواحی، مخالفان وی همگی یا به اطاعت از خان قاجار گردن نهادند یا سرکوب شدند. در این موقع وی زمینه را برای اعلام مقصود اصلی اش مناسب دید و در نوروز سال 1175ش. برابر با 12رمضان 1210ق. در تهران به نام پادشاه ایران و سر سلسله پادشاهی قاجار تاج گذاری کرد. از همان روز شهر نوپای تهران، که در حدود 25 الی 30 هزار نفر جمعیت داشت و بیش از نیمی از آنان سربازان آقا محمد خان قاجار بودند، به عنوان مرکز کشور و پایتخت رسمی دودمان قاجار اعلام شد. آقا محمدخان با آرزوهای دور و دراز خود و جویندگی مقام، تهران را دار الخلافه نامید. نزدیک بودن به محل ایل قاجار در استرآباد مازندران، موقعیت جغرافیایی شهر به لحاظ قرار گرفتن در مرکز ایران و محدود شدن کوه در سه طرف، از جمله دلایل اصلی انتخاب تهران برای پایتختی قاجار بود. آقا محمد خان در طول سالیان فرمانروایی خود، قبل و بعد از تاج گذاری، جنایات متعددی مرتکب شد و انسانهای بی شماری را به کام مرگ فرستاد، تا این که دو سال بعد در یکی از لشکرکشی هایش به گرجستان توسط دو تن از خدمتکارانش کشته شد.

2 – یک ماه پس از کودتای سوم اسفند 1299ش. و روی کار آمدن سید ضیاءالدین طباطبایی، وی با موافقت انگلستان، قرارداد 1919 را در سوم فروردین 1300ش. به طور یک جانبه لغو نمود. سفارت انگلیس در تهران نیز با تصمیم دولت موافقت کرد و در روز 7 فروردین اعلامیه ای از سوی سید ضیاءالدین پیرامون لغو قرارداد، به ایالات و ولایات کشور مخابره شد. لغو این قرارداد که از آرزوهای مردم ایران بود، هر چند در ظاهر به ضرر انگلستان بود، به تدبیر انگلیسها و با هدف تقویت وجهه ملی گرایانه سید ضیاءالدین صورت گرفت. قرارداد استعماری 1919 دو سال پیش از آن در 17 مرداد 1298ش. میان وثوق الدوله، صدراعظم احمد شاه قاجار و دولت انگلستان منعقد شده بود که بر اثر زیانهای فوق العاده ای که برای کشور داشت، مخالفتهای فراوانی به بار آورد و هیچ گاه عملی نگردید.

3– اندیشه تأسیس حوزه علمیه قم، ریشه در روایات امامان معصوم به ویژه امام صادق (ع) داشت و در طول قرنها، این نوید امامان بزرگوار شیعه بود که همواره زبان به زبان نقل می شود و در ذهن شیعیان جای می گیرد. تا این که در فروردین 1301ش. در جلسه ای که علمای قم و آیت الله حائری یزدی، در آن شرکت داشتند گفتگو پیرامون تأسیس این حوزه شکلی جدی به خود گرفت. پس از انتفال به قرآن، سرانجام با حمایت علما، کسبه و مردم، حوزه علمیه قم به دست توانای مرجع بزرگوار تقلید حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی در سوم فروردین 1301ش. (1341ق.) تأسیس شد. شکوه و عظمت حوزه علمیه قم از آغاز تا به امروز هر سال چشمگیرتر از گذشته در عرصه های مختلف نمود داشته است و پرتو آثار وجودش افقهای جدیدی از دورترین نقاط این عالم را در نوردیده است. این حوزه با شکوه گذشته که بزرگترین دانشگاه علوم اسلامی است، در رشته های فقه، اصول، حقوق، عرفان، فلسفه، اقتصاد، تفسیر، کلام و...پاسخگوی نیازهای اجتماعی، فرهنگی و فکری جامعه نیز بوده و هست. حوزه علمیه قم در طول عمر با برکت خود، صدها عالم، فقیه، مفسر، اصولی و محقق و مؤلف را در خود پرورش داده و همچون چشمه ای روحانی تشنگان علم و حقیقت را سیراب می سازد.

4 – عصر روز 3 فروردین 1342 و پس از حمله مزدوران رژیم پهلوی به مدرسه فیضیه قم منزل امام خمینی مرکز اجتماع مردم و روحانیون مبارز شد. امام پس از اطلاع از جریان تهاجم به مدرسه فیضیه با انتشار اعلامیه ای رژیم را رسوا کرده و فتوای مهم خود را صادر نمودند. ایشان با شجاعت خاص خود به افرادی که مردم را با سلاح تقیه به سکوت فرا می خواند به فریاد و حضور در صحنه دعوت کرده و عنوان داشتند: تقیه حرام است و اظهار حقایق، واجب است ولو بلغ ما بلغ (تا هر کجا که مشکل باشد یا هر چه بشود مهم نیست.) در این اعلامیه شاه دوستی برابر با غارتگری، ضربه زدن به پیکر قرآن و اسلام و تجاوز به مراکز علم و دانش و... معرفی شده است.

5 – استاد عبدالعظیم خان قریب گرکانی در سال 1258ش. در روستای گرکان تفرش از توابع اراک به دنیا آمد. وی مقدمات زبان فارسی و عربی را نزد پدر فرا گرفت و برای ادامه تحصیل عازم تهران گردید. استاد قریب پس از فراگیری هیأت، نجوم، اصول، منطق، حکمت و زبان فرانسه، در مدرسه علمیه که تنها آموزشگاه وقت به شیوه نوین بود به تدریس پرداخت و شاگردان فراوانی پرورش داد. وی بعدها در دارالفنون، دانشسرای عالی و دانشکده ادبیات دانشگاه تهران به تدریس همت گماشت. ایشان نزدیک به هفتاد سال به تدریس و تعلیم و خدمت به فرهنگ ایران زمین اشتغال داشت. استاد قریب نخستین کسی بود که دستور زبانی مدون و ساده برای زبان فارسی تنظیم کرد و در طی نیم قرن، دانش آموزان، قواعد و دستور زبان فارسی را از وی فرا گرفتند. وی منتخباتی نیز به عنوان فوائد الادب گرد آورد که مدتها در دبیرستانها تدریس می شد. استاد قریب تألیفات درسی بسیاری نیز دارد و چندین متن از متقدمان مانند کلیله و دمنه و گلستان و بوستان و غیره را تصحیح و تحشیه کرده است. این ادیب برجسته و استاد توانای ادب فارسی سرانجام در سوم فروردین 1344ش. در 86 سالگی در تهران درگذشت و به سرای جاوید شتافت.

6 – دکتر احمد ناظرزاده کرمانی در سال 1292ش. در کرمان به دنیا آمد و پس از اتمام تحصیلات ابتدایی دروس متوسطه را در دارالفنون و تحت نظر استادانی همچون احمد بهمنیار کرمانی، بدیع الزمان فروزانفر و جلال الدین همایی به پایان برد. وی به موازات اخذ لیسانس علوم سیاسی و نیز علوم تربیتی، فقه و عربی و فلسفه را آموخت و در سال 1331ش. دکترای زبان و ادبیات فارسی را از دانشگاه تهران گرفت. سپس از طرف دانشگاه تهران راهی پاریس شد و پس از اخذ دکترای جامه شناسی ادیان از دانشگاه سوربن فرانسه، از سال 1335، به تدریس در دانشگاه تهران پرداخت. دکتر ناظرزاده علاوه بر آن به کارهای سیاسی و اداری همانند شهرداری تهران، بازرسی استانداری کرمان، کفیل استانداری تهران، نمایندگی دوره های 15و16 مجلس شورای ملی از سیرجان و شهردار کرمان که پس از کودتای 28 مرداد 1332 از وکالت عزل و تبعید شد. وی همچنین مقالات سیاسی متعددی را تألیف کرد و در کنار آن سلسله مقالاتی در ادبیات، عرفان و مسائل تحقیقی – تاریخی نگاشت. سبک انشای روان و ذوق ادبی و تاریخی به نوشته های او شیرینی خاصی می داد. همچنین گاهی آثار او با طنز و مطایبه نیز همراه بود. وی کتبی همچون آوازهای جوانی، اختر، آفات قرن و دیوان اشعار مذهبی از خود به یادگار گذاشته است. وی در اواخر عمر نابینا شد و سرانجام در سوم فروردین 1355ش. در 62 سالگی در تهران در گذشت و در مقبره ابن بابویه در شهر ری به خاک سپرده شد.

7 – تلاش عراق به منظور گسترش درگیری و جنگ در خلیخ فارس و مقابله به مثل ایران، موجبات افزایش نگرانی کشورهای منطقه و قدرتهای بزرگ را فراهم ساخت. پیدایش موقعیت جدید تشدید فشار به ایران و تلاش برای ممانعت از پیروزی ایران بر عراق با افزایش حمایتهای سیاسی، اقتصادی و نظامی از عراق را سبب گردید، به طوری که هر دو ابرقدرت، در برابر خطر بزرگی قرار گرفتند. در این حال موضع مشترک آمریکا و شوروی در حمایت از عراق و تأکید بر پایان بخشیدن به جنگ، سبب گردید دو ابرقدرت برای نخستین بار، احتمال دستیابی به تفاهم را مورد تأکید قرار دهند. به دنبال همین وضعیت آمریکایها، یک هیأت بلند پایه را برای ارائه پیشنهاد به مسکو فرستادند و مذاکراتی صورت گرفت. گزارشهای منتشره موجب شد روسها ضمن موافقت با متوقف شدن جنگ و تعیین مجازات برای طرف مخالف اجرای آتش بس، اعمال تحریم را در گرو حصول توافق بین تمامی اعضای شورای امنیت سازمان ملل دانستند.