بیائیم بهتر بدانیم وآموخته هایمان را بررسی کنیم(29)

 آلت شمارش اوقات را اولین بار چه کسی ساخت؟

وقتی صحبت از آلت شمارش وقت می شود، ما معمولاً منظورمان دستگاهی است که زمان را اندازه می گیرد. اما انسان مدت ها پیش از آنکه این دستگاه را اختراع کند وسایلی داشت که با آن زمان را اندازه می گرفت.
نخستین واحد اندازه گیری برای انسان از زمان برآمدن و فروریختن خورشید بود. دراز و کوتاه شدن سایه چوب و سنگ و درخت هم طریق دیگری بود که به شناسایی وقت و زمان به انسان کمک می کرد. حرکت کواکب آسمان نیز به منزله دستگاه عظیمی برای شناسایی وقت در نظر انسان به کار می رفت، به این معنی که انسان ملاحظه می کرد که با گذشتن پاسی از شب ستارگان مختلف طلوع می کردند.
مصریان قدیم، شب را به دوازده بخش از زمان تقسیم کرده بودند که تقسیم بندی مذکور به مناسبت طلوع دوازده ستاره بود. مصریان روز را هم به دوازده بخش تقسیم کرده بودند که روزهای 24 ساعته امروزی ما بر مبنای همان تقسیم بندی شب و روز مصریان قرار گرفته است. مصریان «ساعت های سایه ای» هم ساخته بودند که عبارت از قطعات چوبی بود با عقربه و همین ساعت های سایه ای یا ساعت های آفتابی بود که روز را به دوازده وقت تقسیم می نمود و نخستین ابزار وقت شمار به حساب می آمدند.
آلت دیگری که انسان برای تعیین وقت ساخت، اسبابی بود که با آتش و آب کار می کرد.
بدین معنی که شمعی را گره دار درست می کردند و هر گره آن علامت زمان معینی بود و به تدریج که می سوخت گذشت زمان را معین می کرد .
طریق دیگر، آنکه طشتی را با سوراخ کوچکی در ته آن بر روی آب می گذاشت و به تدریج آب بالا آمده از طشت را پر می کرد و زیر آب می رفت و از روی این عمل گذشت زمان را تعیین می نمودند.
نزدیک به دو هزار سال پیش انسان، آلت دیگری برای تعیین وقت تعبیه کرد و آن ساعت شنی بود. این ساعات عبارت از دو طرف شیشه ای بود که با مجرای تنگی به هم متصل می شدند و شن از آن، به راحتی عبور می کرد. ظرف بالایی را با مقداری شن پر می کردند که یک ساعت طول می کشید تا از سوراخ تنگ به ظرف زیری بریزد و به این ترتیب ساعات روز را معین می کردند.
در حوالی سال 140 پیش از میلاد یونانیان و رومیان برای تکمیل ساعت آبی چرخ دندانه دار به کار بردند و آن بدین ترتیب بود که چوب پنبه را در ظرف می گذاشتند و به تدریج که آب در ظرف می ریخت چوب پنبه بالا می آمد. این چوب پنبه را با ریسمانی به چرخ دندانه دار وصل می کردند و چرخ، عقربه ای را که روی درجات ساعت شمار قرار داشت می گرداند و آن را از ساعتی به ساعت دیگر می چرخاند.
نخستین ساعت مکانیکی واقعی در هزار و چهار صد سال بعد ساخته شد. و آن چنین بود که ریسمانی را به دور قرقره ای می پیچیدند و در ته آن روزنه ای می آویختند. ریسمان به تدریج باز می شد و قرقره را به حرکت در می آورد و آن نیز به نوبه خود یک رشته چرخ دندانه دار یا دنده را حرکت می داد و با این حرکت عقربه ای که روی صفحه ساعت شمار قرار داشت به حرکت در می آمد.