بیائیم بهتر بدانیم وآموخته هایمان را بررسی کنیم(16)

شهرها چگونه به وجود آمدند؟  

شهرها قسمتی از تمدن بشر به شمار می آیند. دو کلمه «سیتی» یعنی شهر

و «سیویلیزیشن» یعنی تمدن، هر دو از لغت لاتین Civis به معنی شخصی آمده است که هم در وظایف و هم در امتیازات اجتماعی که در آن زندگی می کند، سهیم باشد. بنابراین وقتی انواع مختلفی از مردم، یاد گرفتند که چطور دسته جمعی کار کرده یا مثلاً چطور دسته جمعی تفریح کنند، شهرهای بزرگ پدید آمدند. اختلاف عمده بین شهر و شهرک و دهکده در مساحت آنهاست. معمولاً از لحاظ اندازه شهر از بقیه بزرگتر است و تقریباً تمام شهرهای کنونی در ابتداء به اندازه یک دهکده بوده اند.

دقیقاً کسی نمی داند که اولین شهر دنیا چه موقع و به دست چه کسی به وجود آمد. شاید مثلاً وقتی یک قبیله سرگردان از شکارچیان و غیره به دنبال جای مناسبی می گشته اند تا برای محل سکونتشان انتخابش کنند، این رویداد تقریباً در شش هزار سال قبل از میلاد یا احتمالاً زودتر از این تاریخ انجام گرفته است. در سه هزار سال قبل از میلاد بشر شهرهای بزرگی ساخته و در آنها زندگی می کرده است.

در یک دوران خیلی ابتدائی تاریخ، قبل از به وجود آمدن شهرها، بشر متوجه این نکته شده که اگر حیوانات را گرفته و آنها را رام و اهلی کند؛ به این ترتیب به روش آسانتری می تواند غذای خود را تأمین نماید. چون در این صورت دیگر لازم نبود که هر وقت احساس گرسنگی می کند مجبور شود برای شکار حیوانات روانه جنگل و غیره شود و همچنین متوجه نکته دیگری نیز شد که عبارت بود از این که اگر خودش میوه و یا غله بکارد آسان تر می تواند به این خوراکی دسترسی داشته باشد. از اینرو، بشر شروع به زراعت و کشاورزی و پرورش حیوانات کرد.

اما مردم اگر می خواستند، دائماً از این جا به آنجا کوچ کنند، پس تکلیف زراعت و کشاورزی چه می شد. چون برای امر زراعت لازم است که انسان مدتی کافی، مثلاً تا رسیدن وقت خرمن، در یک جا اقامت کند. یا علاوه بر آن کوچ دادن گله های حیوانات از این محل به محل دیگر کار آسانی نبود. با این دلایل قبیله های مختلف بشری، یک جای معینی را برای سکونت دائمی خود انتخاب کرده و بدین ترتیب کم کم شهرها و دهکده ها پا به عرصه وجود گذاشتند. در حال حاضر از آن دهکده های اولیه دیگر آثاری به جا نمانده است.

چون در آن موقع همه ی خانه ها از پوست یا چوب یا گل ساخته می شده، و کم کم با گذشت زمان، بشر یاد گرفته که چگونه آنها را از مواد بادوام تری بسازد، بنابراین دهکده های ساده زراعتی اولیه کم کم توسعه و تغییر شکل یافته و جای خود را به شهرک ها و شهرهای بزرگ داده اند.

  پلاستیک را چه کسی اختراع کرد؟

منظور از پلاستیک همان ماده ای است که قابلیت «شکل پذیری و قالبگیری» دارد. وقتی که به آن حرارت داده می شود مانند خمیر بازی بچه ها حالت به خود می گیرد و می توان آن را به اشکال مختلف درآورد و چون سرد بشود به همان صورت باقی خواهند ماند.

برای تهیه پلاستیک، شیمیدانان ابتدا کار را از ملکول شروع کردند. شیمیدان ها از ماده بخصوصی مولکول هائی تهیه کرده اند که به صورت زنجیری هستد. این رشته یا زنجیر ملکولی عملش با مولکول انفرادی متفاوت است. گفته می شود که هنگامی که مولکول ها به صورت زنجیر در می آیند به وسیله عمل «پولیمریزاسیون یا ترکیب و تراک ذرات» می توانند مواد تازه ای را بسازند. تکه های سخت جسم پولیمر (جسمی که از ترکیب و تراکم ذرات جسم دیگر پدید آید) سائیده شده و به صورت گرد در می آید. با این ماده گرد شده مواد رنگی اضافه می کند و در ضمن با کمک مواد شیمیائی دیگران را انحناپذیر می سازند.

شیمیدانان با پلاستیک آشنا بودند تقریباً در 125 سال پیش با آن کار می کردند. در سال 1838 کلریدوینیل پلویزه گردید؛ در سال 1839، ماده استیرن در سال 1843 ماده اکریلیک و در سال 1847 ماده پولیستر و پولیمریزه شدند. ولی در آن زمان چندان نیازی به این مواد ترکیبی نبود. چون فرآورده های طبیعی مانند چوب، فلز، لاستیک، پوست و عاج به حد وفور یافت می شد.

ذخیره عاج اولین ماده ای بود که به مصرف رسید. بنابراین به کسی که قادر بود جانشینی برای این ماده یعنی عاج بیابد، جایزه ای پیشنهاد گردید. در حالی که فعالیت روی این طرح ادامه داشت، «جان هیات» و برادرش «ایسایاهیات»، سلولوئید را کشف کرده و در سال 1870 آن را به ثبت رساندند. ماده سلولوئید نواقص زیادی داشت ولی کشف آن سایر شیمیدانان را هدایت و ارشاد کرد تا درباره پیدایش مواد ترکیبی دیگر فکر و چاره جوئی کنند. در سال 1907، «انیک لند» پلاستیک فنولیک را کشف نمود که اولین ماده ترکیبی خالص بود و به مقدار زیادی تولید گردید. از آن تاریخ، تاکنون پلاستیک های تازه زیادی کشف شده اند.

  اولین دانشگاه کی به وجود آمد؟

کلمه «کالج» یا دانشکده در اصل به معنی، اجتماعی از افراد است که به فعالیتی مشترک اشتغال داشته باشند. مثلا یک کالج کاردینال ها وجود دارد که پاپ را در رم انتخاب می کند. و ایالات متحده هم یک کالج انتخاباتی دارد که رئیس جمهور یا معاون رئیس جمهوری را انتخاب می کند.

در قرون وسطی هر نوع اشتراک و اجتماعی که برای یک نفع مشترک ترتیب می یافت «یونیورسیتی» یا دانشگاه نامیده می شد. بنابراین ابتدائی ترین دانشگاه های تحصیلی فقط اجتماعاتی بودند از دانشجویان یا طلبه ها و مدرسین که به منظور نفع متقابل تشکیل می شدند. و به صورت امروزی ساختمان های دائمی وجود نداشت و مدرسین یا شاگردان فقط یک سالن یا اطاق بزرگی را برای این منظور اجاره می کرده اند. در آن موقع، این مؤسسات علمی کم کم توسعه پیدا کرده و بناهائی ساختند و همچنین بعضی حقوق و امتیازات قانونی کسب کردند، و بدین ترتیب دانشگاه های دائمی پدید آمدند. یک چنین دانشگاه اولیه ای، در «سالرنو» ایتالیا وجود داشته و در قرن نهم به عنوان «مدرسه طب» معروف بود. بعد در سال 1231 بود که رسماً یک دانشگاه ساخته شد.

در اواخر قرن دوازدهم و در «بولونا» ایتالیا یک دانشگاه که چندین مواد را تدریس می کرد تاسیس گردید. در مدرسه بولونی موادی از قبیل حقوق، طب، هنر و الهیات تدریس می شد.

معروف ترین مدارس تحصیلات عالیه قرون وسطی «دانشگاه پاریس» بود که رسماً در نیمه دوم قرن دوازدهم تأسیس گردید که بعدها به عنوان یک نمونه برای تأسیس سایر دانشگاه های اروپائی مورد تقلید قرار گرفت.

دو تا از قدیمی ترین دانشگاه های انگلیس که به تقلید دانشگاه پاریس تأسیس گردیدند؛ یکی دانشگاه آکسفورد و دیگری دانشگاه کمبریج بود، که هر دو رسماً در قرن سیزدهم، تأسیس شدند. باید بدانید که دانشگاه معمولاً شامل چند دانشکده است. یعنی مدارک تحصیلی که داده می شود، در رشته های مختلف تدریسی آن دانشگاه است.

بسیاری از مؤسسات علمی ابتدا به صورت کالج، یعنی دانشکده، شروع به کار کرده و سپس کم کم مبدل به دانشگاه شده اند. در ایالات متحده اولین دانشکده «کالج هاروارد» بود که در ماسوچوست در سال 1636، تاسیس گردید. امروزه «دانشگاه هاروارد» یعنی کالج هاروارد سابق، در شمار یکی از معتبرترین و بزرگترین دانشگاه های آمریکا می باشد.  

  علم حساب چگونه پدید آمد؟

علم حساب «علم اعداد» هم نامیده می شود. خود کلمه حساب یعنی «اریتمتیک» در اصل از لغت یونانی arithmnos به معنی اعداد می آید. در ابتدا بشر برای شمارش مثلاً تعداد گوسفندان یا گاوهایشان از انگشتان دست کمک می گرفته است. لغت «دجت» که معنی هر عدد فرد بین صفر تا 9 را می دهد، از لغت (digitus) لاتین آمده که به معنی انگشت است.

سپس، بشر شروع به ساختن چوب خط کرده است. قدم بعدی، عبارت از اختراع یک روش عدد نویسی مناسب بود. روشی، که بر طبق آن برای نوشتن هر عددی، یک شکل یا علامت خاص، نشانه یک عدد بود. یونانیان قدیم از حروف الفبایشان برای این منظور استفاده می کردند. رومی ها هم کمی بعد، این روش را به کار بردند. یعنی از ترکیب قسمت اعظم حروف الفباء هفت حرف درست کردند که این هفت حرف همه کار را انجام می داد. البته این سیستم های حرفی، در نوشتن حاصل جمع به کار می رفتند ولی معمولاً حساب کردن با کمک یک چرتکه انجام می گرفت.

عربها سیستم عددنویسی را که امروزه بر مبنای سیستم هندو استوار است، به وجود آوردند.

این سیستم عدد «صفر» را که برای نشان دادن مقدار رقم می باشد، بدعت گذاشت (یعنی مثلاً برای فرق گذاشتن بین عدد 13 و 1030) که «صفر» در زبان عربی معنی «خالی و هیچ » را می دهد این سیستم کار حساب را خیلی آسان و ساده نمود. اولین عدد حساب که بر اساس سیستم عددنویسی عربها تدوین و نوشته شد، به وسیله یک ایتالیایی در سال 1202 بود. اولین علم حساب چاپ شده به زبان لاتین و به سال 1478 در ایتالیا بود. سایر قواعد حساب ابتدائی، در سال های 1484 و 1496 چاپ شدند، که شامل جمع و تفریق و ضرب کردن بود.

در بعضی از «مدارس لاتین» درس حساب فقط برای سال پنجم و یا ششم و فقط یک ساعت در هفته تدریس می گردید. باید یادآور شد که کتاب های حساب ابتدائی، شامل اکثر روشهای جدید بود و بنابراین در این موارد، ما به مقدار زیادی مدیون مؤسسین این روش و هندوهائی هستیم که خالق این ها بودند. لازم به یادآوری نیست که تسلط کامل و جداول ضرب و تفریق و جمع و تقسیم، در فهم و فراگیری درس حساب ابتدائی بسیار ضروری است.  

  گرد کاکائو چیست؟

گرد کاکائو همان است که در اصطلاح ما، به کاکائو معروف شده، آن را با آب یا شیر می آمیزیم و می نوشیم.

تهیه گرد کاکائو بدین گونه است که پس از آسیا کردن دانه های کاکائو، مقداری از چربی آن را می گیرند. این چربی به نام کره کاکائو در تهیه‌ مواد آرایشی، دارو و همچنین به عنوان جزئی از شکـلات شیـرین، مصـرف می شود. آن چه پس از این باقی می ماند باز هم نرم تر آسیا می شود و گرد کاکائو به دست می آید.